De regio rond Mechelen was vroeger een echte fruitstreek. Eindeloze hoogstamboomgaarden kleurden ons landschap. Wegens de toenemende vraag naar productie van fruit uit laagstamfruitteelt en de toenemende graad van bebouwing verdwenen deze bomen de laatste decennia uit ons landschap.
Hoogstamfruitbomen zijn alle wilde gecultiveerde appel-, peren-, pruimen-, kersen-, krieken- en notenbomen die een stamlengte hebben van 1,8 tot 2,3 meter (vanaf die hoogte start de kruin). Om de beste eigenschappen van verschillende variëteiten te combineren zijn hoogstamfruitbomen vaak kunstmatig samengesteld, via een techniek die ‘enten’ heet. Zo’n samengestelde boom bestaat dan bijvoorbeeld uit drie ‘samengeplakte’ delen: onderaan de wortels en (korte) onderstam die rechtstreeks ontstaan zijn uit een pit (zaailing), in het midden de stam die afkomstig is van een tak van een variëteit die goede stammen levert, en bovenaan de bebladerde kroon, afkomstig van een variëteit met lekkere vruchten. Fruitbomen werden vroeger vaak in weilanden aangeplant. Dankzij de hoge stam konden de koeien niet aan de bladeren en het fruit.
Voor heel wat dieren zijn hoogstamboomgaarden van onschatbare waarde: vogels, kleine zoogdieren en insecten gebruiken het (val)fruit immers als voedselbron. Als er rondom de fruitbomen ook beschutting aanwezig is (hoog gras, houtkanten, …), kunnen er vaak bijzonder veel dieren leven. In een oude hoogstamboomgaard met voldoende holtes in de bomen kan je heel wat holenbroedende vogels (bv. boomkruiper, specht, holenduif, steenuil, …) en misschien zelfs een vleermuis aantreffen. De steenuil vinden we zelfs bijna uitsluitend in hoogstamboomgaarden. In de rand van de boomgaard voelen fazanten, heggenmussen en gekraagde roodstaarten zich thuis. Aan de basis van dit rijke dierenleven liggen de vele insecten die je in de boomgaard vindt. Zij dienen onder meer als voedsel voor de vogels. Daarnaast vervullen sommige roofinsecten een functie als natuurlijk bestrijdingsmiddel tegen bladluizen, wantsen,… en zorgen ondermeer bijen voor de bevruchting van de bloesems van de fruitbomen. Een niet te onderschatten taak, want zonder bevruchting geen fruit!
Onder de vele soorten hoogstamfruitbomen is er voor elk gerecht wel dé ideale appel of peer. Onze voorouders selecteerden de variëteiten immers niet alleen op sterkte en ziektebestendigheid, maar ook op smaak. Vaak zijn het echte meesterwerkjes, met een heel eigen smaak, geur en kleur. Reden te meer op zoek te gaan naar jouw lievelingsfruit!
Hoogstamfruitbomen zijn in elk seizoen een streling voor het oog: de frisse bloesems in de lente, het uitbundige groen in de zomer, het kleurige fruit in de herfst en de mysterieuze silhouetten in de winter. Vroeger bepaalden hoogstamboomgaarden dan ook in belangrijke mate mee het uitzicht van ons landschap. Helaas zijn momenteel heel veel hoogstamboomgaarden verdwenen uit het landschap.
Bepaalde fruitvariëteiten komen al eeuwen voor in onze regio en vormen dus een kostbaar “natuurerfgoed”. Ze kunnen ons informatie geven over het vroegere landschapsbeeld, over vroegere culinaire gebruiken, …
Binnen ons werkingsgebied helpen we om hoogstamboomgaarden te herstellen, aan te leggen en op een correcte manier te beheren. Hiervoor zoeken we hoogstamboomeigenaars of mensen die graag een hoogstamfruitboomgaard willen aanleggen. We werken nauw samen met specialisten, die jou echt advies op maat geven (bv. soort fruit, specifieke smaakvoorkeur, heel het jaar door fruit, esthetische of nostalgische overwegingen, ...) en dit afgestemd op de mogelijkheden die elk perceel biedt. De voorkeur gaat steeds uit naar streekeigen variëteiten. Op die manier help je het cultuurhistorisch natuurerfgoed mee in stand te houden.
Daarnaast raden we je aan de boomgaard verder “in te kleden” met houtkanten of autochtone hagen aan te planten of wilde planten te laten groeien. Met de juiste planten- en struiksoorten in en rond je boomgaard creëer je immers optimale leefomstandigheden voor vogels en insecten. Voor de aanplant van autochtone hagen en houtkanten kunnen wij voor subsidies zorgen.
We organiseren ook cursussen en workshops rond aanleg van een boomgaard, onderhoud van hoogstamfruit, en streekvariëteiten. Een goed beheerde boomgaard geeft minstens een mensenleven lang plezier…
Bovendien brengen we met Goedgeplukt.be eigenaars van hoogstamboomgaarden in contact met mensen die op zoek zijn naar plukvers fruit van eigen bodem. En die daarvoor bewust de boom in willen. Niet alleen omdat dat een fijne activiteit is voor het hele gezin, maar ook omdat ze daarmee ons waardevolle landschap helpen beschermen en bewaren. Hoogstamboomgaarden leveren kilo’s lekker fruit. Toch blijft dit fruit al te vaak aan de bomen hangen. Zonde van het lekkere fruit… Heb je fruit in de aanbieding? Of wil je graag onbespoten fruit, om tot sap te persen, te verwerken in gebak of andere gerechten of om zo te eten? Registreer je op Goedgeplukt.be!
Lees ook de Fruit-Wijzer.
Geen berichten in regio 2.
Vroeger werden knotbomen aangeplant voor het takkenhout dat voor brand- en geriefhout gebruikt werd, nu omdat ze heel wat natuur- en landschapswaarde hebben.
Vroeger vond je volop poelen in het landschap: veedrinkpoelen, vlasrootputten en zelfs bomkraters!
Fauna-akkers zijn akkers die ingezaaid worden met een mengsel van akkerkruiden, akkerbloemen, grassen en/of oude landbouwgewassen. Het doel is niet de gewasopbrengst, maar de natuurwaarde.
De inspanningen die een landbouwer doet voor natuur- en milieubeheer, kunnen vergoed worden door de overheid onder de vorm van beheer-overeenkomsten.
Akkerranden zijn bloemrijke stroken van een zestal meter breed . ‘s Winters bakenen ze de kale akkers af en ‘s zomers zorgen ze voor kleurrijke bloemen langs de maïs- en groentevelden.
Het typische kleinschalige landschap wordt voor een groot deel bepaald door hagen en houtkanten. Ze omzomen weilanden, begeleiden beken en zorgen voor fysieke perceelsgrenzen.
Kleine landschapselementen zijn meer dan bomen, hagen of houtkanten. Ook kleine bouwwerken kunnen hun stempel drukken op het uitzicht van een landschap en een boeiend verhaal vertellen.
Veteraanbomen zijn bomen in hun laatste levensfase, vol holtes en dood hout. Ze hebben een zeer hoge ecologische en historische waarde. Omdat het per definitie eeuwen duurt om veteraanbomen te vervangen, is het beheer van bestaande veteraanbomen van cruciaal belang. Zeker tot de volgende generatie veteraanbomen zijn volgroeid.
Het PDPO project (Programma voor Plattelandsontwikkeling) Paard en Landschap wil paardenhouders een biodivers en landschappelijk waardevol inrichtingsvoorstel aanbieden.
De ‘landschapsbeelden biodiversiteit’ geven een visie op de gewenste groene infrastructuur in een streek. Door te werken aan samenhangende netwerken van groene infrastructuur geven we dieren en planten meer kansen.
Een actief en gezond bodemleven heeft een positieve invloed op de beschikbaarheid van voedingsstoffen en de natuurlijke wering van ziekten en plagen. Een evenwichtige bodemstructuur is dan ook cruciaal voor het werk van de landbouwer.
Tussen de stad Lier en de gemeente Nijlen tekenen Kleine en Grote Nete de contouren van een prachtig landschap waarin bossen, heide, beemden, beekvalleien en natuurgebieden elkaar afwisselen.
Rivierenland herstelt niet zomaar willekeurig kleine landschapselementen, maar linkt deze terreinrealisaties ook aan gebiedsgerichte projecten.
Met dit project bundelen Regionaal Landschap Rivierenland, Agentschap voor Natuur en Bos en Natuurpunt hun krachten om een dynamisch belevingslandschap als groenblauwe verbinding tussen stad en Dijle-Zennevallei te creëren.
De stad Lier krijgt een nieuwe achtertuin. In de Netevallei, ten zuidoosten van het centrum, bundelen verschillende partners hun krachten om Landschapspark Pallieterland te realiseren, een groene ontmoetingsplaats met een evenwichtige mix van natuur en recreatiemogelijkheden.
Met het draagvlakverbredingsproject ‘Zaad van Hier’ wil Regionaal Landschap Rivierenland particulieren, (hobby)landbouwers, paardenhouders en natuurverenigingen motiveren om weides op een duurzame manier als kruidenrijk grasland te beheren. Hierdoor zal de diversiteit aan lokale fauna en flora stelselmatig toenemen.
Het LOB (Loket Onderhoud Buitengebied) ondersteunt gemeenten bij het inventariseren en beheren van kleine landschapselementen op hun grondgebied.
In de landschapskrant lees je over onze projecten, vormingen, realisaties, activiteiten, wandelroutes, klein bouwkundig erfgoed en bijzondere plekjes
In dit project werken het ‘Proefstation voor de groenteteelt vzw’ en ‘Regionaal Landschap Rivierenland vzw’ samen om op lokaal niveau een composteringsnetwerk op te richten om de reststromen van natuurorganisaties, tuinbouwers en boomkwekerijen te herwaarderen en opnieuw lokaal in te zetten.
Kansen voor de open ruimte van morgen: een innovatieve aanpak voor heel wat open percelen en bouwgronden met een hoge open ruimte waarde. De Regionale Landschappen begeleiden gemeenten bij het vertalen van de groene beleidsvisies tot op perceelniveau.
Regionaal Landschap Rivierenland vzw | Hallestraat 6, 2800 Mechelen | T 015 21 98 53 | info@rlrl.be
